Waardig eerbetoon oorlogsslachtoffers
Woensdag 5 mei 2004 – „Omdat alles niet in woorden is uit te drukken, omdat woorden soms het gevoel in de weg zitten, is muziek een uitstekend bindmiddel“, vond loco-burgemeester P. van de Kieboom gisteravond in zijn openingstoespraak tot het Requiem van Antonin Dvorák in de Gertrudiskerk. „Muziek geeft een meerwaarde aan het herdenken.“.
Alt-sopraan Yvonne Schiffelers tijdens de uitvoering van het Requiem van Dvorak. Foto Peter Roek
Dat er voor de dodenherdenking dit jaar gekozen werd voor een niet zo vaak uitgevoerd werk van een geboren Tsjechische componist kan ook gezien worden als een bindmiddel naar deze tijd waarin de herinneringen van de Tsjechische bevolking aan de onderdrukking door het communistische bewind nog vers in het geheugen liggen. Temeer omdat het land sinds kort is toegetreden tot de Europese Unie. Het requiem mag dus als een eerbetoon gezien worden aan oorlogsslachtoffers van alle tijden. Door de wijze waarop het Concertkoor Bergen op Zoom in samenwerking met het Bachkoor uit Nijmegen, het Randstedelijk Begeleidingsorkest en vier solisten onder leiding van Rob Vermeulen het requiem hebben uitgevoerd, werd het zelfs een heel waardig en lofwaardig eerbetoon. De door de componist bedoelde emotionele contrasten werden haarscherp weggezet en onderstreepten daarmee de contrasterende gevoelens die een herdenking oproepen. Gevoelens van dankbaarheid om de offers, gevoelens van boosheid en opstandigheid omdat er nog steeds oorlogsslachtoffers vallen, gevoelens van hoop op vrede en overgave, al deze gevoelens werden wakker geschud tijdens de diepdoorleefde vertolking van deze imposante compositie.
De Introitus was toen deze sereen en liefdevol werd ingezet al vanaf de eerste inzet overrompelend. Het kwantitatief en kwalitatief grote koor klonk ingetogen, beheerst en doorleefd vanuit de tekst.
Er werd én een dodenmis gezongen én het was de specifieke sfeer van Dvorák. Prachtig smolt hier de korte integere tenorsolo van Alex Vermeulen, Te decet hymnus, samen tot een smekend gebed met het koor en het kwartet. In het hele verdere requiem liet tenor Vermeulen zich overigens van zijn beste kant horen; uitdrukking gevend aan muzikale inleving klonk zijn zang warm en intens. Dit kon in feite ook gesteld worden van de andere solisten waardoor zij als een hechte eenheid samen kleurden met het prima begeleidende orkest en het koor.
Indrukwekkend vertolkte sopraan Heleen Koele vanuit een natuurlijke eenvoud het verfijnd opgebouwde Requiem aeternam. Majestueus zette het koor daarna als grote tegenstelling in strakke maatvoering Dies Irae weg.
Het ritmische en melodische geweld voerde soms tot ware explosies die dan weer plots werden teruggebracht tot minieme smeekbeden. Deze treffende tegenstellingen sloten zo aan bij de wereld van Dvorák en het emotionele beleven van een dodenherdenking dat de uitvoerenden met deze uitvoering de ziel wisten te raken. Ook die van hen die voor de vrijheid zijn gestorven.
Monique Meeuwisse
Gehoord: Requiem van Antonin Dvorák, uitgevoerd door het CKB Concertkoor Bergen op Zoom, het Bachkoor uit Nijmegen, het Randstedelijk Begeleidingsorkest onder leiding van R. Vermeulen op 4 mei in de St. Gertrudiskerk in Bergen op Zoom